Na naszych oczach w rolnictwie odbywa się rewolucja. W oparciu o najnowocześniejsze rozwiązania cyfrowe rolnictwo otrzymuje instrumenty pozwalające na efektywne zarzadzanie gospodarstwami przez zastosowanie technologii satelitarnych, sztucznej inteligencji czy rozszerzonej rzeczywistości. Rolnictwo 4.0 to koncepcja automatyzacji i robotyzacji, której celem jest wzrost plonowania, a przede wszystkim poprawa jakości produktów rolnych.
Rolnictwo precyzyjne to przyszłość rolnictwa. Z pozoru brzmi to jak opowieść z gatunku scence fiction, ale to już część naszej rzeczywistości. Rolnik może zdalnie zarządzać produkcją, uruchomiając urządzenie do nawadniania z poziomu aplikacji na urządzeniu mobilnym. Dostęp do internetu umożliwia mu dostęp do danych dotyczących położenia maszyn rolniczych czy krytycznych zdarzeń, np. o dużym spadku wilgotności gleby.
Nowoczesne technologie
Rolnictwo 4.0 to wspomagany komputerowo sposób gospodarowania uprawami i hodowlą zwierząt opierający się na wykorzystaniu narzędzi satelitarnych, w tym zwłaszcza nawigacji GPS, systemu globalnego pozycjonowania DGPS oraz czujników do zbierania informacji o poszczególnych parametrach. Zakłada użycie komputerów i nawigacji satelitarnej w celu gromadzenia, przetwarzania, analizowania i udostępniania znacznej ilości danych, czego rezultatem jest automatyzacja i robotyzacja procesów w gospodarstwie rolnym.
W gospodarstwach 4.0 wykorzystywane są innowacyjne technologie, w tym drony rozpoznawcze lub wykonawcze oparte na sztucznej inteligencji (AI), rozszerzona rzeczywistość (AR), geolokalizacja przy pomocy GPS, urządzenia autonomiczne, trójwymiarowa wizualizacja, sieci internetowe 5G czy systemy zdalnej identyfikacji radiowej RFID. Czujniki służą do zbierania informacji o poszczególnych parametrach. W tym celu rolnik umieszcza je na maszynach czy między roślinami.
Systemy sterowania
Systemy przeznaczone do kompleksowego zarządzania w gospodarstwie wyposażone są m.in. w bezprzewodową sieć czujników wilgotności gleby, które podają bieżącą wilgotność, prognozę opadu oraz dawkę nawodnienia dopasowaną do rośliny i gleby. Nawożenie odbywa się w oparciu o systemy bazujące na satelitarnej lub lotniczej analizie gleby oraz danych o potrzebach pokarmowych roślin. Monitoring uprawy pozwala na optymalny dobór terminów celem minimalizacji strat.
Układy zarządzania gospodarstwem mogą też zawierać moduły automatycznego przygotowywania raportów dotyczących śladu węglowego i wodnego, paszportu żywnościowego czy zużycia wody na tonę plonu. Inne moduły zapewniają analizę pracochłonności i kosztu zabiegów, co ułatwia efektywne doradztwo i podejmowanie decyzji w sprawie niezbędnych inwestycji w maszyny i budynki. Na podstawie wskazań czujników możliwa jest szczegółowa analiza danych.
Wydajność produkcji
W gospodarstwach 4.0 na świecie stosowane są roboty do autonomicznej uprawy w postaci traktorów z zestawami sterowanymi za pomocą GPS, a także do siewu i opryskiwania. Roboty do ochrony roślin umożliwiają automatyczne wykrywanie chwastów lub szkodników i mechaniczną ich eliminacja lub usunięcie porażonych roślin.
Inną gałęzią robotyki rolniczej są maszyny do zbioru owoców samodzielnie rozpoznające stadium dojrzałości owoców i zbierające tylko sztuki o odpowiedniej dojrzałości. Są drony rozpoznawcze do mapowania pól oraz wykonawcze do aplikacji nawozów i środków ochrony. Zadaniem systemu zarządzania cyfrowego jest większa wydajność produkcji oraz poprawa jakości plonów.
Czujniki i sensory
Program wsparcia dla rolnictwa 4.0 w Polsce jest finansowany z Krajowego Planu Odbudowy. Jego celem jest modernizacja rolnictwa przez wdrażanie cyfrowych rozwiązań, które usprawniają produkcję, poprawiają efektywność gospodarstw i zwiększają konkurencyjność na rynku. Przyjmowanie wniosków już zakończono, a obecnie trwają wypłaty.
Rolnicy mogli ubiegać się o dofinansowanie na zakup maszyn, sprzętu oraz oprogramowania służącego do automatyzacji i cyfryzacji procesów w gospodarstwie. Dotyczyło to w szczególności kosztów zakupu czujników, sprzętu informatycznego, aplikacji, patentów i licencji, zakupu i montażu nowych linii technologicznych oraz maszyn i urządzeń (czujniki, sensory, drony, systemy monitorujące, sterujące i zarządzające produkcją, stacje bazowe służące do przesyłu danych, stacje meteo), a także nowych tabletów, komputerów czy smartfonów służących wdrożeniu rozwiązań rolnictwa 4.0.
Koszty eksploatacji
Dofinansowaniu podlegają również koszty montażu instalacji pasywnej lub okablowania strukturalnego w celu utworzenia sieci danych, utrzymania domen, dostępu do internetu w okresie realizacji przedsięwzięcia oraz udziału w szkoleniu z zastosowania zakupionych rozwiązań cyfrowych dla rolnictwa, opłaty za konsultacje, doradztwo, studia wykonalności oraz koszty uzyskania niezbędnych pozwoleń.
Trzeba jednak pamiętać, że dofinansowanie nie obejmuje kosztów zakupu ciągników, maszyn zbierających, rozsiewaczy nawozów lub opryskiwaczy, które nie współpracują z cyfrową infrastrukturą gospodarstwa rolnego oraz kosztów zakupu smartfona, jeśli zakup ten nie jest powiązany z zakupem dostępu do aplikacji dotyczącej rolnictwa 4.0.
Wsparcia udzielono na przedsięwzięcia, których realizacja trwa nie dłużej niż rok od dnia zawarcia umowy i nie dłużej niż do końca września 2025. Do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wpłynęło ponad 10 tys. wniosków. Łączna kwota wsparcia wyniosła ponad 1,1 mld zł. Pomoc udzielona jednemu beneficjentowi nie mogła przekroczyć 200 tys. zł, przy czym refundacji podlegało do 65 proc. kosztów kwalifikowanych.
