W związku z postępującą degradacją gleb intensywnie użytkowanych do celów rolniczych oraz koniecznością odbudowy ich bioróżnorodności i żyzności na świecie wzrasta zainteresowanie rolnictwem regeneracyjnym. Jest to sposób gospodarowania, który regeneruje glebę, zmniejsza negatywne oddziaływanie rolnictwa na ekosystem i lokalną społeczność przez stosowanie praktyk poprawiających zasobność gleby. Rolnictwo regeneracyjne to gospodarka rolna przyszłości i odpowiedź na zmiany klimatyczne.
Koncepcja rolnictwa regeneracyjnego pojawiła się w latach 70. XX wieku, ale w ostatnim czasie zyskuje na popularności w miarę jak człowiek zdaje sobie sprawę ze skali degradacji gleb intensywnie użytkowanych do celów rolniczych. Ten typ rolnictwa był praktykowany przed rewolucją przemysłową oraz powszechnym stosowaniem chemikaliów i ciężkich maszyn.
Według szacunkowych danych, obecnie w Europie już ponad 50 proc. obszarów rolniczych nie nadaje się do użytkowania ze względu na silne zniszczenie i wyeksploatowanie gleb. Proces ten można zahamować i odwrócić przez stosowanie technik rolnictwa regeneracyjnego ukierunkowanego na regenerację gleby, która da nam żywność dobrej jakości.
Rolnictwo regeneracyjne
Idea rolnictwa regeneracyjnego wywodzi się z Australii i USA, gdzie rolnicy borykali się z problemem twardej gleby. Jej niewłaściwa struktura była rezultatem stosowania niekorzystnych systemów rolnictwa, gdyż uprawiono tam głównie kukurydzę, co doprowadziło do wysuszenia, wyjałowienia i spadku zawartości próchnicy, a w konsekwencji do drastycznego obniżenia plonów.
Problem rozwiązano poprzez urozmaicenie upraw, świadome stosowanie nawozów i ograniczenie chemicznych środków ochrony roślin, dzięki czemu odnotowano zauważalną poprawę stanu gleby i środowiska.
Rolnictwo ekologiczne
Rolnicy regeneracyjni wykorzystują takie techniki, jak uprawa międzyplonów, płodozmian (rotacja roślin), stosowanie naturalnych nawozów, uprawa uproszczona, zapobieganie występowaniu gołej gleby, nowoczesne systemy nawadniania oraz integracja zwierząt gospodarskich z systemem rolniczym.
Rolnictwo regeneracyjne inaczej niż rolnictwo ekologiczne nie wyklucza intensywnych metod uprawy roli, stosowania nawozów mineralnych czy pestycydów, ale jego celem jest ich ograniczenie przez racjonalne i bardziej precyzyjne użycie.
Gleba to żywy, oddychający ekosystem, który nie tylko dostarcza składników pokarmowych dla roślin. Zdrowa gleba przy udziale roślin jest zdolna do wychwytywania dwutlenku węgla, odbudowując próchnicę, poprawia jakość wody, zwiększa odporność na suszę. Rolnictwo regeneracyjne kładzie duży nacisk na stan gleby. Poprawiając stan gleby, rolnicy mogą produkować rośliny, które są bardziej pożywne, bardziej odporne i lepiej radzą sobie z wyzwaniami zmieniającego się klimatu.
Zrównoważone praktyki
Wprowadzenie rolnictwa regeneracyjnego zaczyna się od zdefiniowania stanu gleby. Dzięki jej analizie można stosować technologie, narzędzia i środki dopasowane do potrzeb danego stanowiska. Wprawdzie rolnictwo regeneracyjne nie wyklucza stosowania chemicznych preparatów, ale zwolennicy tej filozofii mają świadomość, jak ważne jest korzystanie ze odpowiednich nawozów i środków ochrony od rzetelnych producentów.
Idea rolnictwa regeneracyjnego polega na wykorzystywaniu nowoczesnych technologii i maszyn. Rolnicy mogą korzystać z inteligentnych urządzeń i systemów, takich jak zautomatyzowane systemy nawadniania czy nowoczesne systemy mechatroniczne. Dzięki zastosowaniu tych technik możliwe jest zwiększanie plonów. Rolnicy są w stanie produkować zdrową żywność oraz wspierać środowisko naturalne.
Mikroorganizmy glebowe
Dzięki wprowadzeniu metod rolnictwa regeneracyjnego poprawia się żyzność gleby, jakość wody oraz bioróżnorodność. Stosując techniki, takie jak efektywne zarządzanie resztkami roślinnymi, które stanowią naturalny nawóz na polach, a także integracja żywego inwentarza (wypasanie zwierząt na polach i nieużytkach po sezonie), rolnicy mogą stworzyć żywą glebę, która obfituje w mikroorganizmy glebowe.
Gleba bogata w materię organiczną działa jak gąbka, zatrzymując wodę i składniki odżywcze. Dodatkowym efektem jest magazynowanie węgla w glebie. W ten sposób rolnictwo regeneracyjne pomaga zmniejszyć ilość gazów cieplarnianych w atmosferze, przez co jest skuteczną metodą walki ze skutkami zmian klimatycznych.
Nowoczesne rolnictwo polepsza jakość upraw, zwiększa plony, co finalnie przekłada się na optymalizację produkcji rolnej oraz bezpieczeństwo żywności. Rolnictwo regeneracyjne zmniejsza zanieczyszczenie gleby, wody i powietrza, zwiększa odporność roślin na stres klimatyczny (w tym susze i ekstremalne temperatury) oraz odporność na szkodniki i choroby. Wspiera lokalne społeczności przez promowanie lokalnych rynków spożywczych.
Rolnictwo przyszłości
Rolnictwo regeneracyjne jest coraz popularniejszą metodą gospodarki rolnej i będzie się rozwijało wraz z nowoczesnymi technologiami. W najbliższej przyszłości może stać się wsparciem dla planów UE, według których do 2050 roku powinniśmy osiągnąć neutralność klimatyczną, gdy emisje gazów cieplarnianych będą skutecznie eliminowane z atmosfery.
Usuwanie dwutlenku węgla z atmosfery jest jednym z priorytetów unijnej polityki klimatycznej. Komisja Europejska uważa, że istnieje możliwość zmniejszenia emisji dzięki zwiększonemu pochłanianiu CO2 w glebie i lasach. Dzięki temu połączony sektor rolnictwa i gruntów w UE byłby neutralny dla klimatu już w 2035 roku, a następnie stałby się pochłaniaczem dwutlenku węgla netto.
